Afonso X e Galicia: e unha escolma de cantigas

Achegarse á figura e aos feitos de Afonso X é atopar un dos máis ferintes paradoxos da vida histórica de Galicia, onde tantos se teñen dado. Foi, sen dúbida, o meirande “clásico” da nosa lingua. O seu rol nas letras galegas do medievo pode ter comparanza co que ten o Dante nas da Toscana; non é doado atoparlle parella de obra persoal e de corte nas outras literaturas da Romania. E, non obstante, o home que fixou e ergueu tan outo a fala literaria, foi un rei alleo cando non adverso á nosa Terra.

Escolma de textos e introdución biográfica de Afonso X realizadas por Xosé Filgueira Valverde co gallo do Día das Letras Galegas de 1980.

Contido

• Afonso X e Galicia
  • A infancia de don Afonso
  • El-Rei non ven a Galicia
  • O "código" da Terra de Santiago
  • O desvío de don Afonso
  • Afonso X e Compostela
  • Temas galegos na poesía afonsí
  • Galegos e portugueses na corte
  • O uso do galego por Afonso X
• A escolma. Observacións
• Sete miragres de Galicia
  • O labrego defendido pola Virxe. Armenteira (CM. 22)
  • A tolleita de Lugo (CM. 77)
  • Bruxería e miragre en Caldas de Reis (CM. 104)
  • Unha cesárea accidental. Terra de Santiago (CM. 184)
  • Nosa Señora de Ribela quer aceite do bó (CM. 304)
  • O escudeiro arreitado. Santa María do Monte (CM. 317)
  • Santa María do Viso sanda un azor (CM. 352)
• Dous miragres universáis que tamén teñen localización galega
  • A monxa refugá suprida pola Virxe (CM. 94)
  • O monxe e a paxariña celestial (CM. 103)
• Dous miragres da pelerinaxe a Compostela
  • O romeiro de Santiago que se fanóu a natura (CM. 26)
  • O aforcado descolgado (OM. 175)
• Do Cancioneiro de escarño e maldicer
  • O desamparo do Rei. "Pero que ei ora mengua" (EM. 2)
  • García Pérez critica o vestir de don Afonso. "Ua pregunta quer ar faceer a El-Rei" (EM. 150)
  • Pai Gómez Chariño conversa co Rei sobre os "xantares". "Ua pregunta vos quero fazer" (EM. 305)
  • Mestre Joan a súa voz e a boa mesa. "Quero-vos ora ben conselhar" (EM. 19) e "Com eu en día de Pascoa" (EM. 20)
  • Don Afonso responde a unha "demanda" de Johan Airas. "Don Airas, pois me rogades" (EM. 3)
  • Pero da Ponte, aprendiz do demo. "Pero da Ponte pare-vos en mal" (EM. 17)
  • Pero da Ponte e o seu crime literario. "Pero da Pont'a feito gran pecado" (EM. 20)